Ik ben, blijf en vrees niet - deel 2

Gewaarworden is een manier van zijn. 'Zijn' is een vorm van
gerichtheid in je omgeving.

We zijn onderhevig aan allerlei factoren, laten ons
beïnvloeden en nog het meest van al nemen we gedrag over.

We beheersen onszelf, denkend dat we aan allerlei zaken
moeten voldoen. We voldoen aan de norm, maar gaan daarbij automatisch van het
idee uit dat de norm hetgeen is wat de meesten onder ons doen.

We volgen aldus de maatschappelijke norm, terwijl we enkel
onszelf als norm zouden moeten beschouwen. Onze eigen psychologische gezondheid
die we dienen te onderhouden en monitoren.

Onze eigenheid en onze persoonlijkheid zal nooit teruggaan
naar een onbeschreven blad.

In de eerste plaats dragen we zelf enkele factoren mee, door
het nest waarin we beland zijn en 'het
standhouden' van dat nest. In de tweede plaats is het onze persoonlijke basis die
ons doet evolueren.

Evolutie kan hierbij ontplooiing betekenen, maar ook
depressie, neerslachtigheid of manie.

Vanuit omgevingsfactoren en ervaringen kunnen we vreemd
reageren op situaties. Onze reactie hangt met andere woorden af van ons bestaan
en onze bestaansgeschiedenis.

Wanneer we problematisch gedrag vertonen, komt dit maar al
te vaak vort uit de problematische manier waarop we omgaan met veranderingen.
Hierbij kan het gaan om 'falen', 'verlies van een geliefde', 'een ingrijpende
uiterlijke verandering' of 'een negatieve ontwikkeling van je eigen
gezondheid'. Ons coöpingsmechanisme laat
het ons toe om problemen of trauma's al dan niet goed te verwerken. Dit hangt
samen met de flexibiliteit van je eigen persoon.

Je eigen flexibiliteit wordt gaandeweg gecreëerd door
ervaringen, door je omgeving, door familie, je kindertijd en door ingrijpende
gebeurtenissen die in het heden plaatsvinden. Al deze factoren zorgen ervoor
dat je als persoon niet hulpeloos bent, dat je voor jezelf opkomt en dat je
weerbaar bent tegen langdurige of steeds terugkerende depressies.

Psychologisch gezond zijn, gaat over weerbaarheid, continuïteit,
weerstand bieden, iets bij andere oproepen en uitdagingen aangaan. Jezelf
uitdagen is een manier om jezelf te ontplooien. Dit kan pas als je als persoon
voldoet aan een brede en stabiele basis. Op sociaal vlak zijn eenzijdige
contacten ongezond en zelfs nefast in tijden van neerslachtigheid. Hiermee
wordt bedoeld dat deze onvoldoende voor beloning zorgen. Wanneer je telkens
afhangt van dezelfde persoon om mee af te spreken, stoelt de beloning na een
investering te veel op 'hoop'. We zijn dan te veel afhankelijk van één relatie.
Relaties zijn belangrijk, ook wanneer we ons niet helemaal goed in ons vel
voelen.

Eveneens kunnen relaties en de manier waarop we ons
tegenover anderen opstellen ook een gevaar inhouden wanneer we neerslachtig of
depressief zijn. Het is aldus van groot belang dat we ons tijdig kunnen
heroriënteren.

Heroriënteren kan door onszelf te onttrekken uit onze
dagdagelijkse omgeving. Probeer als het ware vanuit een ander perspectief te
kijken naar je huidige leefomgeving. Waar sta ik, waar bevind ik me (in mijn
gezin), hoe voel ik me? Denk eveneens na over de manier waarop je je
gewaardeerd voelt.

Een verhelderende oefening hierbij is om een wit blad te
nemen. Teken hierop een vierkant. Zet bolletjes, per gezinslid. Kleur de
bolletjes niet in. Zet de bolletjes zoals jij vindt dat ze zich tegenover
mekaar verhouden. Het is jouw gevoel dat nu spreekt. Teken ook jezelf als
gezinslid. Neem nu kleurpotloden of stiften. Je hebt enkel de 4 primaire
kleuren nodig: rood, geel, blauw en groen. Neem er ook een zwarte kleur bij.
Kleur de bolletjes, die respectievelijk de leden van jou gezin zijn, in. Doe
dit naar eigen aanvoelen. Er is geen juist of fout. Kleur ook jezelf is. Je mag ook een bolletje 'wit'
laten. Denk vervolgens na over de reden waarom je de gezinsleden één bepaalde
kleur hebt toegekend.

Belangrijk is dat je als persoon kunt ageren en opnieuw kunt
ondernemen na een moeilijkere periode. Ondernemen begint niet 'na' een periode
van depressie, maar is een proces waarbij je je af en toe moet laten leiden
door anderen. Passiviteit betekent dat we onze rol in de maatschappij uit het
oog verliezen. We verliezen routines uit het oog en raken hierdoor in een
isolement.

Isolatie kan een gevolg zijn van het gegeven dat onze
dagelijkse bezigheden onvoldoende aansluiten op onze interesses. Onze
voldoening is dus te klein.

Voldoening begint bij erkenning. Erkenning van onszelf in
een ruimte. We kunnen onze ruimte pas veranderen als we onszelf er ten volle
van bewust zijn.

Een opdracht hierbij is:

Neem twee foto's per dag, op twee uiteenlopende tijdstippen
van de dag. Probeer twee keer een beeld te vangen dat tot jouw verbeelding spreekt.
Het waarom doet er niet toe. Onlosmakelijk zijn deze beelden gekoppeld aan een
gevoel. Voel je nooit schuldig om je gevoel. Zet nu het beeld om in 1 zin. Schrijf
vanuit je gevoel, niet zo zeer vanuit je zintuigen, maar vanuit associaties,
beelden die door je hoofd flitsen. Schrijf slechts één zin. Herhaal deze
oefening gedurende 1 week. Leg aan het einde van de week alle foto's naast mekaar,
met daaronder de zinnen die je over de foto's schreef. Dit zodat je een soort
tijdlijn maakt van jouw belevingen.

Bovenstaande oefening doet je misschien denken aan de
Rorshachtest. Deze test is slechts een eenzijdige perceptie van hoe beelden
gezien kunnen worden en werd aan het begin van de 20ste eeuw
gebruikt als instrument om de psychologische gezondheid te meten. Belangrijk is
het evenwel om hierbij de bedenking te maken dat de Rorsachtest slechts uit 10
plaatjes bestaat.

De basis van psychologische gezondheid is niet 'juist' of 'fout'.
Wel gaat het om 'nature' en nurture'. We
leren om te handelen, door behandeld te worden. Wie van kinds been af gewend is
om op zichzelf aangewezen te zijn, of wie vanuit zijn kindertijd enkel in
gewend is aan klinisch contact (denk aan primair menselijk contact), ontwikkeld
geen brede bestaansbasis, maar leert om hulpeloos te zijn. Deze hulpeloosheid kan
eveneens optreden wanneer we zelf bij de
pakken blijven zitten nadat ons bestaan is aangetast. Hulpeloosheid is het niet
zien van oplossingen wanneer deze praktisch binnen handbereik liggen.

Herbronnen is daarom van groot belang.

Herbronnen begin je met een blanco blad, een boekje vol
onbeschreven bladen. Hierbij hoort een nieuwe opdracht. Schrijf per dag 5 positieve
dingen op. Je bent het aan jezelf
verplicht op 5 dingen te vinden. Zoek het niet te ver. Het gaat om dingen die
jouw gelukkig maken. Stel jezelf dus de vraag; 'Wat heeft vandaag bijgedragen
tot mijn geluk?'. Zoek het niet te ver. Deze zaken kunnen kleine dingen zijn,
bv: 'Een merel die een lied fluit.', 'het zien van de ondergaande zon'.

Herlees de 5 puntjes die je doorheen de dag hebt
opgeschreven vóór het slapengaan. Adem 5 keer diep in en uit (tel telkens tot
10, wanneer je inademt en wanneer je uitademt). Herhaal dit wanneer je de
volgende ochtend opstaat. Herlees de 5 puntjes van de vorige dag en adem 5 keer
diep in en uit.

Om bijkomende innerlijke rust te garanderen, kunnen de
mindfulnessoefeningen uit mijn vorige bericht steeds ter ondersteuning werken.